Turbosprężarka - wpływ układu smarowania na jej pracę

Jedną z najczęstszych przyczyn awarii turbosprężarki jest problem ze smarowaniem:
- niedostateczna ilość oleju (brak smarowania),
- kondycja / jakość oleju (zanieczyszczenie).

System ułożyskowania - działanie

Aby zrozumieć istotę problemu, należy uświadomić sobie, jak precyzyjna jest budowa turbosprężarki. System ułożyskowania skonstruowany jest w taki sposób, że tuleje umiejscowione są pomiędzy nieruchomą obudową rdzenia turbosprężarki oraz obracającym się z dużymi prędkościami wałkiem turbiny. Konstrukcja uniemożliwia jakąkolwiek styczność współpracujących ze sobą elementów w całym zakresie pracy turbosprężarki. Wraz z funkcją smarowania oraz chłodzenia, powstały film olejowy ma również za zadanie zapewnić stabilność pracy wałka i koła turbiny przy jednoczesnym zachowaniu krytycznych tolerancji luzów rzędu kilku mikronów. 

Wpływ zanieczyszczeń na turbosprężarkę

W związku z tym, jakość oleju będzie decydować o prawidłowej pracy i żywotności turbosprężarki. Istnieje wiele rodzajów zanieczyszczeń, które mogą być przenoszone wraz z olejem silnikowym do wnętrza turbosprężarki i w konsekwencji powodować jej uszkodzenie. Najczęściej spotykane są drobne cząstki, zwykle zwęglony olej powstały w procesie spalania. Jeśli stężenie tych cząstek jest zbyt duże, oddziałują one jak ścierniwo stopniowo erodując i polerując powierzchnie łożyska i wałka. W konsekwencji następuje zwiększenie luzu pomiędzy wspomnianymi elementami i zamykanie otworów smarujących łożysk aż do momentu, gdy film olejowy nie będzie w stanie kontrolować ruchu wałka turbiny. Jeśli już dojdzie do styku pomiędzy wałkiem, łożyskiem i obudową rdzenia, w krótkim czasie następuje ocieranie bocznych krawędzi łopatek kół: kompresji i turbiny o obudowy, przegięcie wałka i ostatecznie jego pęknięcie. Drobne fragmenty kół mogą następnie przedostać się do intercoolera lub/i układu wydechowego, powodując tym samym dalsze uszkodzenia.
W przypadku większych zanieczyszczeń w oleju, jak np. fragmentów zużytych elementów silnika, jeśli nie zostaną wychwycone przez filtr oleju, spowodują głębokie rysy na powierzchniach elementów roboczych i w finale do zniszczenia turbosprężarki.

Jaki olej?

Bardzo ważne jest również stosowanie właściwego, zgodnego z zaleceniami producentów pojazdów, oleju silnikowego i uzupełnianiu go do odpowiedniego poziomu. Olej, który nie spełnia specyfikacji producenta, olej o innej klasie lepkości, wreszcie olej zawierający dodatki, może również doprowadzić do uszkodzenia turbosprężarki.

Główne przyczyny powstawania awarii:

- zbyt niski poziom oleju w silniku (turbosprężarka nie jest wystarczająco smarowana i chłodzona),
- stosowany jest olej niskiej jakości, nieodporny na panujące, wysokie temperatury,
- blokada, najczęściej przez karbonizację, przewodu doprowadzającego olej oraz kanałów olejowych wewnątrz turbosprężarki (blokada przepływu oleju),
- gwałtowne wyłączanie silnika,
- niska wydajność pompy olejowej,
- zużyty, zablokowany lub słabej jakości filtr oleju,
- rozcieńczenie oleju paliwem wskutek częstą regeneracją filtra cząstek stałych (jazda na krótkich odcinkach),
- wydłużone okresy między przeglądami,
- silnik niewystarczająco dokładnie wyczyszczony po remoncie kapitalnym,
- rozcieńczenie oleju wodą z powodu wycieku spod uszczelki głowicy,
- zła kondycja silnika (zużycie elementów silnika, metalowe opiłki mogą przedostać się do obiegu oleju),
- nieprawidłowy proces spalania.
 

Zasady eksploatacji

Aby zapobiec uszkodzeniu turbosprężarki, zaleca się przestrzeganie niektórych żelaznych zasad:
- należy stosować dobrej jakości olej silnikowy i filtr oleju, zgodnie z zaleceniami producenta pojazdu,
- należy przestrzegać zalecanych odstępów miedzy przeglądami,
- przewody zasilające oraz spływowe oleju powinny być wymienione na nowe,
- zawsze należy stosować nowe uszczelki olejowe,
- silnik powinien być schłodzony po jeździe z dużą prędkością oraz rozgrzany przed osiągnięciem wysokiej prędkości,
- po poważnej awarii poprzedniej turbosprężarki (wytarcie elementów) należy oczyścić układ olejowy wraz z miską olejową,
- należy unikać jazdy wyłącznie na krótkich dystansach.
Większość awarii turbosprężarek związanych jest z problemami układu olejowego. Odpowiednio traktowana turbosprężarka powinna bezawaryjnie działać tak długo, jak długo pracuje silnik, dlatego tak ważne jest przestrzeganie zasad prawidłowej obsługi silnika turbodoładowanego.